Gelijke kansen

Het plan Gelijke Kansen van de KNVB haalde afgelopen zondag het achtuurjournaal. Volop reacties, met name op twitter, doorspekt met opvallende uitspraken en bijzondere conclusies volgden. Gerard de Jong verzuchtte al dat met name ouders zich niet verdiepen in de materie. Kortom een blog leek me op zijn plaats.

Zo twitterde iemand dat de aanpak betutteld zou zijn en dat "de zwakkere kinderen zo nodig weer beschermd moeten worden".

Het doel van het project is iedereen gelijke kansen te geven. Als mijn kind op zwemles gaat die dan verwacht ik dat mijn kind net als alle andere kinderen een goede zwemleraar krijgt, voldoende les krijgt en uiteindelijk zijn ABC-zwemdiploma haalt. Kortom de verwachting dat alle kinderen die op zwemmen gaan, gelijke mogelijkheden krijgen om leren zwemmen lijkt mij een normale?

Maar als mijn kind op voetbal gaat, leert hij of zij dan voetballen? Bij een voetbalclub is het gebruikelijk dat spelers die niet gelijk een bal recht vooruit schoppen, getraind worden een welwillende ouder-trainer en betere spelers geselecteerd worden, meer uren trainen en daarbij door goed opgeleide trainers worden getraind. De geselecteerde spelers krijgen dus beduidend meer mogelijkheden om te leren voetballen.

Bij het project Gelijke Kansen is het idee dat iedereen evenveel kans krijgt om op zijn minst de eerste beginselen van voetbal te leren. Bij zwemmen is dat normaal, bij voetbal blijkbaar betuttelend?!

Het niveau en opleiding zou verloren gaan. "Zo winnen we nooit meer een prijs met het Nederlands Elftal", riep iemand wanhopig. Opvallend want juist het huidige systeem is aantoonbaar verkeerd. Vroeg selecteren leidt tot het geboortemaandeffect en dat effect laat zien dat spelers systematisch gemist worden. Op de vraag of het project Gelijke Kansen meer of minder Frenkie de Jongs opleveren, is er de hoop dat het er meer worden. Immers ook de Frenkies geboren in december zouden hierdoor een eerlijkere kans kunnen krijgen om later bij Barcelona te voetballen.

Daarnaast, het hele jeugdvoetbal is niet bedoeld voor één Frenkie de Jong. Veel belangrijker is dat met jeugdvoetbal en jeugdsport een belangrijke basis gelegd wordt zodat iedereen levenslang aan sport blijft doen. Daarom is het onverstandig dat clubs Ajax proberen na te doen en alleen oog hebben voor Frenkie. Juist Ruben, Jesse en Linde, die nooit een eerste elftal zullen halen zijn belangrijk voor de toekomst van de club.

Als je niet vroeg genoeg begint dan leer je nooit de juiste techniek voor de top, was een andere opmerking. Dat argument hangt samen met de tienduizend-uur-regel. Sinds in de jaren negentig professor Anders Ericsson de regel: "je moet tienduizend uur gericht getraind hebben om een expert te worden" formuleerde, denken velen dat op jonge leeftijd uren maken de oplossing is.

De regel kent inmiddels behoorlijk wat mitsen en maren. Zo zijn er voorbeelden dat de tienduizend uur niet altijd nodig is maar ook blijkt dat alleen de uren maken niet automatisch tot expert-niveau leidt.

Zelfs als we aannemen dat de regel geldt, dan nog is niet duidelijk hoe gericht de gerichte training moet zijn en op welk moment de uren precies gemaakt moeten worden. Is vijfduizend van de tienduizend uur in tennis ook goed genoeg voor een expert-voetballer en moet je echt op zesjarige leeftijd starten of kan dat ook nog als je twaalf of veertien jaar bent? Kortom jong starten met selecteren en opleiden is in deze context zeker geen bewezen aanpak.

Wetenschappelijk onderzoek lijkt wel twee andere zaken naar voren te brengen over jonge starters. Zo lijkt een een brede sportopleiding met veel verschillende sporten juist een goede basis voor een expert-carrière en zou je daarom niet te vroeg moeten specialiseren.

Ook zijn er onderzoeken die er op duiden dat te vroeg beginnen tot snel opbranden leidt. Zo blijkt bij een studie naar tennissers dat de meest trainende twaalf-jarigen minder vaak doorbraken tot de top als ze vergeleken werden met de groep de minder trainde. Met als een mogelijke oorzaak het te snel opgebrand raken. Een argument dat ook Erben Wennemars aanhaalde in zijn webinar.

Tot slot riep iemand dat selecteren wel mocht maar dan wel de "echte" talenten. Alleen wie de precieze talenten zijn weten we niet en - nog belangrijker - kunnen we niet weten! Dat komt omdat veel factoren die bepalen of iemand de top haalt pas op latere leeftijd, met name na de groeispurt, zichtbaar worden. Kortom de juiste kinderen selecteren op jonge leeftijd is gewoon niet mogelijk.

Het goede nieuws is dat dankzij het achtuurjournaal en reacties daarop de discussie over de huidige aanpak steeds beter op gang komt. En als dan de discussie soms onverwachte kanten op schiet is dat iets wat we juist bij voetbal kunnen verwachten. Maar leren recht schieten is gelukkig een belangrijk onderdeel van die sport.